آیا ویروس کرونا بر روی مغز اثر دارد؟

چندین ماه هست که جهان گرفتار یک حمله ویروسی شده هست، بر اساس آخرین تحقیقات این ویروس سلول‌های مغز را نیز مورد نظر قرار می‌دهد. در این مطلب به این سوال که آیا ویروس کرونا بر روی مغز حاصل دارد؟ جواب خواهیم داد.

دانشمندان بیان دادند که ویروس کرونا فقط بر ریه‌ها تأثیر نمی‌گذارد. عامل بیماری‌زا (پاتوژن) امکان دارد وارد سلول‌های مغزی شده و علائمی شبیه هذیان و گیجی ابداع کند.

ویروس کرونا زیادتر از تمام ریه‌ها را درگیر می‌کند، ولی کلیه‌ها، کبد و رگ‌های خونی را هم مورد نظر قرار می‌دهد. تا اینجای کار نیز حدود نیمی از بیماران، علائم عصبی، از حرف سردرد، گیجی و هذیان را بیان می‌کنند، که نشان می‌دهد ویروس امکان دارد به مغز هم حمله کند.

یک مطالعهٔ تازه نخستین شواهد واضح را عرضه می‌دهد که در بعضی اشخاص، ویروس کرونا به سلول‌های مغزی حمله نموده و از آنان برای نسخه‌برداری و کپی کردن خویش استفاده می‌کند. ایضاً به نظر می‌رسد این ویروس همه ی اکسیژن اطراف را مکیده و موجب می‌گردد سلول‌های همسایه به خاطر نبود اکسیژن از بین بروند.

اینکه ویروس چطور وارد مغز شده و یا هر تعدادی وقت یک‌بار موجب از بین رفتن سلول‌ها می‌گردد، معین نیست. عفونت مغز شایدً نادر هست، ولی امکان دارد بعضی از اشخاص به علت عرصه‌های ژنتیکی، بار ویروسی بیشتر یا دلایل سایر در معرض ابتلا باشند.

آکیکو ایواساکی، ایمونولوژیست از دانشگاه ییل که سرپرست مطالعهٔ تازه هست، می‌گوید: “در صورتی که مغز آلوده گردد، می‌تواند حاصلٔ کشنده‌ای داشته باشد.”

دانشمندان مجبور شدند برای استنباط اثرات کرونا بر روی مغز، به تصویربرداری از مغز و علائم بیماران اطمینان کنند، ولی دکتر مایکل زندی، راهنما حرفه ای مغز و اعصاب در بیمارستان ملی مغز و اعصاب و جراحی مغز و اعصاب در انگلیس اطلاق هست: “ما واقعاً شواهد اضافه درباره توانایی ویروس برای آلوده کردن مغز ندیده بودیم، در صورتی که چه می‌دانستیم این احتمال وجود دارد. این داده‌ها در تماس با نتیجه ی ویروس کرونا بر مغز تنها کمی شواهد زیادتری را نشان می‌دهن د.”

دکتر زندی و همکارانش تحقیقاتی را در ماه ژوئیه منتشر کردند که نشان می‌دهد بعضی از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دچار عوارض عصبی جدی از حرف آسیب عصبی می‌شوند.

مطالعه‌ای تازه در تماس با نتیجه ی ویروس کرونا بر مغز

در مطالعهٔ تازه، دکتر ایوازاکی و همکارانش عفونت مغز را به سه راهکار مستند کردند:

• در بافت مغز فردی که به خاطر بیماری کووید ۱۹ درگذشت
• در مثالٔ موش
• در اندام‌واره (ارگانوئیدها)، خوشه‌های سلول‌های مغز در یک ظرف آزمایشگاهی به نیت تقلید ساختار سه‌بعدی مغز.

دیگر عامل ها بیماری‌زا – از حرف ویروس زیکا – به منزله ی آلوده‌کنندهٔ مغز شناخته شده‌اند. سلول‌های ایمنی به محل های آسیب‌دیده رفته و با تخریب سلول‌های آلوده سعی در پاک‌سازی مغز دارند.

ویروس کرونا زیاد مخفیانه‌تر عمل می‌کند: این ویروس از دستگاه سلول‌های مغز برای افزایش سوءاستفاده می‌کند، ولی آنان را از بین نمی‌برد. در برابر، اکسیژن سلول‌های مجاور را قطع نموده و موجب ضعیف شدن و مرگ آنان می‌گردد.

محققان هیچ مدرکی درباره جواب ایمنی برای بر طرف این ایراد پیدا نکردند. دکتر ایوازاکی گفت: “این نوعی عفونت خاموش هست. این ویروس سازوکارهای اضافه برای فرار دارد.”

آلیسون مووتری، دانشمند علم ها اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا، که ویروس زیکا را هم مطالعه نموده هست، گفت: این یافته‌ها با دیگر مشاهدات در ارگانوئیدهای آلوده به ویروس کرونا سازگار هست.

به نظر می‌رسد ویروس کرونا سریعاً شمار سیناپس‌ها (ارتباطات بین سلول‌های عصبی) را کم شدن می‌دهد. دکتر موتری گفت: ” فقط تعدادی روز پس از عفونت گذشته هست و ما شاهد کم شدن چشم گیر مقدار سیناپس هستیم. ما تا اینجای کار نمی‌دانیم که این قابل برگشت هست یا خیر.”

ویروس کرونا چطور وارد مغز می‌گردد

این ویروس سلول را از راه پروتئینی به نام ACE2، که در افق سلول قرار دارد آلوده می‌کند. این پروتئین در همه ی بدن و به‌ویژه در ریه‌ها دیده می‌گردد و تشریح می‌دهد که چرا ریه‌ها موردعلاقهٔ ویروس می باشند.

مطالعات قبلی نشان دادند که مغز ACE2 زیاد کمی دارد و شایدً مورد حمله اصل نشوند. ولی دکتر ایوازاکی و همکارانش با توجه زیادتری هشیار شدند که ویروس می‌تواند با استفاده از این درگاه وارد سلول‌های مغزی گردد.

دکتر ایوازاکی گفت: “سراسرً واضح هست که در نورون‌ها ابراز می‌گردد و برای وارد شدن به آن واجب دارد.”

گروه او در نتیجه دو سری از موش‌ها را وارسی کردند، یکی با گیرندهٔ ACE2 که تنها در مغز ابراز می‌گردد و کسی دیگر با گیرنده‌ای تنها در ریه‌ها. زمانی‌که محققان ویروس را به این موش‌ها وارد کردند، مو‌ش‌هایی که مغزشان آلوده شده بود، سریعاً وزن خویش را از دست دادند و ظرف شش روز مردند. موش‌هایی که ریه‌شان آلوده بود هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها برایشان نیفتاد.

دکتر ایوازاکی گفت، با وجود اینکه مطالعات روی موش‌ها امکان دارد سراسرً درست نباشد، نتایج تا اینجای کار نشان می‌دهد که ویروس در مغز کشنده‌تر از عفونت تنفسی هست.

ویروس امکان دارد از راه پیاز بویایی – که بو را تنظیم می‌کند – از راه چشم یا ضمناً از راه جریان خون به مغز برسد. معین نیست که پاتوژن از کدام کانال استفاده می‌کند و آیا این کنش به اندازهٔ کافی اعمال می‌گردد که علائم دیده‌شده در اشخاص را بشود تشریح داد یا خیر.

دکتر موتری گفت: “من ذهن می کنم این موردی هست که داده‌های علمی از شواهد بالینی پیشی می‌گیرند.”

عفونت مفز به خاطر کرونا چقدر شایع هست؟

محققان احتیاج به تجزیه و آنالیز زیادی از مثال‌های کالبدشکافی دارند تا بررسی کنند که عفونت مغز چقدر شایع هست و اینکه آیا این عفونت در اشخاص با بیماری خفیف‌تر یا افرادی که برای مدتی دراز علائم دارند (که زیادی از آنان علائم عصبی اضافه دارند) وجود دارد یا خیر.

دکتر رابرت استیونس، حرفه ای مغز و اعصاب در دانشگاه جان هاپکینز گفت: 40 تا 60 درصد از بیماران کووید ۱۹ در بیمارستان علائم عصبی و روانی را تجربه می‌کنند. ولی تمامٔ این علائم امکان دارد از حملهٔ ویروس به سلول‌های مغزی نشأت نگیرند و در حاصلٔ التهاب همه گیر در مجموع بدن باشند.

به منزله ی نمونه، التهاب در ریه‌ها می‌تواند مولکول‌هایی آزاد کند که موجب چسبندگی خون شده و رگ‌های خونی را مسدود نموده که منتهی به سکته می‌گردد. دکتر زندی گفت: “نیازی نیست که برای این اتفاق سلول‌های مغز خودشان به ویروس آلوده شوند.”

وی افزود: ولی در برخی اشخاص، امکان دارد کمبود اکسیژن ناشی از آلوده‌شدن سلول‌های مغزی منتهی به سکته گردد: “سری‌های گوناگون بیماران امکان دارد به راهکار‌های گوناگون تحت اثر قرار بگیرند. سراسرً محتمل هست که ترکیبی از هر دو را ببینید.”

منابع:

آیا ویروس کرونا بر روی مغز حاصل دارد؟