دکوراسیون داخلی ساسانیان
معماری ساسانی اشاره به سبکی از معماری ایرانی دارد که در دوران ساسانیان به اوج موفقیت خویش رسید. از زیادی جهات، دوره سلسله ساسانی (224–651 میلادی) شاهد زیادترین دستاوردهای تمدن ایرانی بوده هست. ضمناً سلسله ساسانی آخرین امپراتوری غول پیکر ایرانی گذشته از تسلط مسلمانان بوده هست.
![دکوراسیون ساسانیان]( "دکوراسیون با نقش و نگار ساسانیان")
دکوراسیون با نقش و نگار ساسانیان
تاریخ پر هست از «نخستین ها». منظورم ابداعات، اکتشافات و نوآوری هایی هست که در هر عرصه ای ایجاد شده اند و حالا هر ملیتی با افتخار از آنچه معلق به سرزمینش هست بحث می کند. ما نیز در صورتی که سرمنشأ بسیاری از آن نخستین ها را بگیریم به کشور ما خودمان خواهیم رسید؛ لکن به جرأت می توانم بگویم که از بسیاری هایشان بی خبریم؛ مانند صنعت بافندگی! یادمان ساسانیان که در لحظه خویش حرفه ای ترین صنعت در عرصه پارچه بافی و ریسندگی انگاشته می شده هست؛ پس تصمیم گرفتم در باقی مطلب مطالب گذشته، این بار دکوراسیون داخلی ساسانیان را وارسی نمایم. به این امید که نخستین هایمان را نیکوتر و زیادتر از دیگر کشورها بشناسیم.
نقش و نگار در دوره ساسانیان
همانند دوره های پیشین، نقوش و برنامه های این دوره نیز حاوی نقوش حیوانی، انسانی، گیاهی و هندسی هست؛ لکن به طورکلی می توانیم بگوییم که هنر این دوره، هنر ایرانی به سنت هخامنشیان و اشکانیان بوده که با نگاهی جدید و ابداعات جدید همقدم شده هست. از پارچه های زربافت، ابریشم و حریر گرفته تا ساخت پارچه به شیوه ای خیلی ظریف که در بیرون از مرزهای کشور ما نیز نفوذ نموده بود.
دکوراسیون به سبک ساسانیان
لک لک، درنا، قو و سیمرغ به موضوع پرنده خوش یمن و باشکوه در زیادی از پارچه های ساسانی دید می شدند، اگر چه خروس به موضوع نماد زندگی پس از مرگ، طاووس اثر آسمان پرستاره و عقاب نماد اهورامزدا انگاشته می شدند. از بین حیوانات هم می توان قوچ مظهر پیروزی و بز به موضوع نیروی زندگی که بر روی پارچه ها نقش می بستند.
در صورتی که بخواهیم نقوش گیاهی این دوره را وارسی کنیم به انار، نخل و گل سرخ می رسیم که در این بین انار نماد باروری آناهیتا و گل سرخ نماد خورشید بوده اند. رزت نام شخصی دیگر برای گل سرخ بوده و به گل هایی پرپر با گلبرگ های هلالی شمایل نسبت داده می شده هست.در لحظه اکنون احتمالاً شکل های هندسی عالی ترین مثال ها برای ایده گرفتن و احیای دوباره دکوراسیون ساسانیان باشند؛ پس می توانیم شبیه آن دوره از شمایل های مربع، حلقوی(دایره و بیضی) و لوزی هشت ضلعی تبعیت کنیم، اگر چه ناگفته نماند که پس از مدتی نقش ترنج هم به نقوش هندسی ساسانی اضافه شد.
مدالیون ؛ امضای هنر ساسانی بر پارچه بافی
مدالیون ها به موضوع مشخصه اساسی هنر ساسانیان شناخته می شدند. در آن دوره، برنامه ها خصوصاً نقوش حیوانی و گیاهی در داخل قاب قرار می گرفتند و درواقع می توان گفت مدالیون ها همان برنامه ها و نقوشی می باشند که به شکل قاب و حاشیه دور دیگر تزئینات قرار می گرفتند. مدالیون های ساسانی چنان موردتوجه دیگر کشورهای اطراف قرار گرفتند که به طور انبوهی از آنان تقلید می شد، به طوری که مثال های آن در شرق تا چین و در غرب تا اروپای غربی (ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و ضمناً انگلستان) هم تأثیرگذار بودند.
گوناگونی برنامه های مدالیون خیلی بیشتر بوده و نمی توان تک به تک و به شکل جداگانه شناسایی شان کرد؛ لکن می توان دو سری کلی برای آنان در نظر گرفت:
مدالیون آسان و دایره شمایل تشکیل شده از باند مسطح و تخت بدون تزئین، اگر چه هر دو سری بعدها تکامل پیدا نموده و حاوی نقوش پیچیده تر شده هست.
رنگ آمیزی در اجرای داخلی ساسانیان
سبک رنگی ساسانیان به موضوع یک سبک رنگارنگ با به کارگیری رنگ های درخشان، شفاف و خالص شناخته می گردد. گاهی نیز در یک برنامه حدوداً هفت رنگ گوناگون به موضوع برده می شده هست.زیادتر این رنگ ها حاوی طیف آبی، قرمز، طلایی، روناسی، سبز و سفید می شوند. بر طبق وارسی های گوناگون پالت های رنگی زیر در برنامه های مختلف دیده می شوند:
- زرد، سبز، آبی، سفید و خاکستری
- عرصه قرمز، نقش های کرم، سیاه و سبز تیره
- سرخ سفید و قهوه ای روشن
کلام پایان
در یک وارسی کلی درباره دکوراسیون داخلی ساسانیان می توان گفت که با دقت به نتایج توسط آمده، احتمالاً زیادترین دقت بر روی پارچه ها، آن نیز به خاطر صنعت بافندگی فاخر آن لحظه بوده هست. تکنیک دورو، تکنیکی نو و ابداعی برای پارچه های مبلمان، پرده ها و خصوصاً لباس ها به محسوب می رفته هست؛ به طور نمونه یک طرف دارای عرصه نخودی و نقوش قهوه ای و طرف بقیه برعکس این بوده هست.
همه ی مطالب گفت شده برای معرفی، احیاء و به کارگیری دوباره از هنرهای اصیل ایرانی هست؛ لکن می بایست این مساله را در نظر داشته باشیم که تقلید جزءبه جزء از معماری دوره های گذشته در صورتی که بدون نگاه پیشروانه و ایده باشد، ارمغانی به جز تکرار نخواهد داشت. در آینده همقدم ما بمانید تا معماری داخلی دوره های بعدی معماری ایرانی با نیز وارسی کنیم.
