آیا لازم است قند خون را روزانه چک کنیم؟

آیا لازم است قند خون را روزانه چک کنیم؟ این آگهی تبلیغاتی‌ای است که شما تا به حال ندیده‌اید، اما ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان‌دور شاهد آن باشید: مردی در جاده‌ای خاکی در حومهٔ شهر در حال دویدن است، می‌ایستد و نگاهی به تلفن همراه خود می‌اندازد. صفحهٔ تلفن عددی را به‌صورت چشمک‌زن نمایش می‌دهد و به او می‌گوید که قندخون او طبیعی است. او لبخند می‌زند و به دویدن خود ادامه می‌دهد.

فکر می‌کنید چه چیزی در مورد این تبلیغ متفاوت است؟ مرد دونده دیابت ندارد. بنابراین، چطور است که تلفن همراه در مورد سطح قندخون او می‌داند؟ و چرا در میانهٔ دویدن می‌خواهد میزان قندخون خود را بداند؟

آیا با وجود نداشتن دیابت، باید قندخون خود را کنترل کنید؟

چندین شرکت سخت در تلاش‌اند تا این نوع تبلیغات را به واقعیت تبدیل کنند، و شروع به بازاریابی دستگاه‌های قابل کاشتِ اندازه‌گیری میزان قندخون برای افراد غیردیابتی کرده‌اند. این سیستم‌ها که با عنوان CGM خطاب می‌شوند، برای نظارت مستمر بر میزان قندخون و اغلب توسط افرادی که دیابت دارند، استفاده می‌شوند. این شرکت‌ها می‌توانند با ترغیب افراد سالم برای شروع نظارت بر میزان قندخون، سود‌های کلانی کسب کنند. در حال حاضر، بسیاری از ما وزن، ضربان قلب و یا تعداد قدم‌هایمان را به‌صورت روزانه کنترل می‌کنیم.

CGMها با استفاده از سیم‌های حسگر ریز و یا رشته‌ای، پوست را سوراخ می‌کنند تا به‌طور مکرر و به‌راحتی میزان سطح قندخون را ارزیابی کنند. رشته‌ها در محل خود که معمولاً در قسمت فوقانی بازو و یا شکم است، باقی می‌مانند و توسط چسب محافظت می‌شوند. نتایج بر روی گیرنده‌ای نمایش داده می‌شود و یا به تلفن همراه کاربر منتقل می‌شود.

فواید سلامتی این دستگاه چیست؟

آیا اگر فردی بدون داشتن دیابت، سطح قند خون خود را با این دستگاه کنترل کند، از مزیتی بهره برده است؟ تحقیقات کمی برای پاسخ به این پرسش انجام و منتشر شده است.

بهترین مطالعه‌ای که در این زمینه پیدا شد و نتایج تعجب‌آوری نیز نداشت، این است: در بین 153 نفر که دیابت نداشتند، حدود 96 درصد مواقع سطح قندخونشان طبیعی و یا نزدیک به آن بود. در حقیقت، بسیاری از سطوح غیرعادی قندخون، غیرقابل تصور و یا اشتباه تلقی شده است. در مطالعهٔ کوچک دیگری، افراد کم‌تحرک و بدون دیابت را که دارای اضافه‌وزن یا چاقی بودند، بررسی کردند. شرکت‌کنندگان در جلسهٔ مشاوره‌ای در مورد تأثیرات فعالیت بدنی بر میزان سطح قندخون شرکت کرده و از دستگاه CGM و ردیاب فعالیت به مدت 10 روز استفاده کردند. پس از این برنامه، این افراد احساس انگیزهٔ بیشتری نسبت به ورزش داشتند.

اما هیچ مطالعهٔ منتشرشده‌ای موجود نبود که نشان دهد نظارت به معنای بهبود سلامت است. خوب، صبر کنید: یک سازندهٔ دستگاه‌ CGM مطالعه‌ای را در وب‌سایت خود منتشر کرده است که نتایج بهتر سطح قندخون در بین افراد سالم با استفاده از این دستگاه‌ها را گزارش داده است. بااین‌حال، این مطالعه در مجله‌ای پزشکی منتشر نشده است و فاقد جزئیاتی است که امکان ارزیابی را فراهم آورد و این‌طور به نظر می‌رسد که سطح قندخون دلخواه را بررسی کرده است و از بررسی نتایج واقعی سلامت از جمله بیماری‌های قلبی، آسیب عصبی و یا بستری شدن در بیمارستان خبری نیست.

بنابراین، تا زمانی که مطالعاتِ بیشتری ارزش دستگاه CGM را برای افراد غیردیابتی ثابت نکنند، ما نمی‌دانیم که آیا هزینه و زمان لازم برای کاشت یکی از این سیستم‌ها مفید و مؤثر است یا فقط استفاده از جدیدترین مانیتورینگ سلامت و هدر دادن هزینه و تلاش است.

صحبت از هزینه است، CGM ارزان نیست: ممکن است سالانه مبلغ چندین هزار دلار هزینه دربرداشته باشد و بسیار بعید است که بیمه‌ها این هزینه را برای افراد دیابتی و یا غیردیابتی تحت پوشش قرار دهند، حداقل نه تا زمانی که شواهد قانع‌کننده‌ای در مورد مفید و مؤثر بودن آن‌ها وجود داشته باشد.

نظارت بر میزان سطح قندخون در افراد دیابتی مزایای انکارناپذیری برای سلامتی دارد

برای افراد مبتلا به دیابت، هدف اصلی درمان، نگه داشتن میزان قندخون، نزدیک به سطح طبیعی است. این هدف به جلوگیری از ایجاد علائم و عوارض ناشی از کاهش یا افزایش میزان قندخون، طولانی‌شدن عمر و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

تولید دستگاه‌های CGM که می‌توانند به‌راحتی و بدون نیاز به سوزن‌زدن انگشت، قندخون را اندازه‌گیری و کنترل کنند، انقلابی در مراقبت از میلیون‌ها فردِ مبتلا به دیابت ایجاد کرده است. افزون بر ارائهٔ نتایج میزان قندخون، برخی از این دستگاه‌ها تنظیمات هشداردهنده نیز دارند که در صورت کم شدن یا افزایش خطرناک سطح قندخون، به کاربر هشدار می‌دهند، و برخی از سیستم‌ها در صورت تمایل می‌توانند نتایج را مستقیم به پزشک کاربر منتقل کنند.

اگر دانش قدرت است، پس چرا میزان قندخون خود را کنترل نکنیم؟

بنابراین، چرا فردی که دیابت ندارد، می‌خواهد میران قندخون خود را کنترل کند؟ دلایل احتمالی شامل این موارد است:

• تشخیص پیش‌دیابت: در پیش‌دیابت، میزان سطح قندخون، کمی بالا است، اما آن‌قدر بالا نیست که به آن دیابت بگوییم. برای افراد سالم، آزمایش قندخون به‌طور معمول هر سه سال یک‌بار و یا بیشتر توصیه می‌شود. در صورت تشخیص پیش‌دیابت، آزمایش باید بیشتر و حداقل به‌صورت سالانه تکرار شود. دستگاه CGM ممکن است تشخیص زودهنگام دیابت یا پیش‌دیابت را امکان‌پذیر سازد. این قابلیت به‌ویژه برای افرادی مفید است که به دلیل سابقهٔ خانوادگی یا سایر عوامل در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت هستند و یا دارو‌هایی مصرف می‌کنند که میزان قندخون را افزایش می‌دهد.

• مفهوم «بهینه‌سازی» قندخون در اوج عملکرد ذهنی و یا جسمی: جای تعجب نیست، برخی از سازندگان دستگاه‌های CGM پیشنهاد می‌کنند که دانستن میزان قندخون می‌تواند در ایجاد تغییراتی برای نگه‌داشتن آن در «حد ایده‌آل» به شما کمک کند تا بهترین عملکرد خود را داشته باشید، از دیابت پیشگیری کنید و یا از راه دیگری سلامت خود را بهبود بخشید. برای نمونه، می‌توانید رژیم غذایی خود را تغییر دهید. هیچ یک از این مفاهیم و ایده‌های بازاریابی اثبات نشده‌، یا حتی به‌خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، و حتی محدودهٔ ایده‌آل قندخون برای فردی که دیابت ندارد، قطعی نیست.

• توهم کنترل: داشتن اطلاعات بیشتر در مورد بدن، حتی اگر هیچ اقدام فوری برای آن انجام ندهید، ممکن است حس کنترل بر سلامتی را در شما ایجاد کند.

• کنجکاوی: جمع‌آوری اطلاعات مربوط به بدن ممکن است جالب و وسوسه‌انگیز باشد، حتی زمانی که مطمئن نیستیم با این اطلاعات چه باید بکنیم.

اما به راستی، دانش بی‌فایده، زیاد یا نادرست شما را قدرتمند نمی‌کند. حتی ممکن است مضر نیز باشد. برای نمونه، اگر کاهش ناچیز بیولوژیکی قندخون شما، منجر به این شود که برای جلوگیری از افت میزان قندخون، به خوردن روی آورید، ممکن است اضافه‌وزن پیدا کنید و در واقع خطر ابتلا به دیابت افزایش یابد. اگر سیستم نظارت گاهی اطلاعات نادرست یا هشدارهای غلطی را بدهد، اضطراب غیرضروری، تماس یا مراجعهٔ بی‌مورد به پزشک، مراجعه به اورژانس و حتی درمان نامناسب را در پی خواهد داشت.

سخن پایانی

متأسفانه، برخی از سازندگان سیستم‌های CGM برای عرضه‌کردن و بازاریابی این دستگاه‌ها به افراد سالم، منتظر نتایج جامع تحقیقاتی نمی‌مانند. بنابراین، مصرف‌کنندگان و متخصصان بازاریابی، نه محققان یا پزشکان، ممکن است باعث افزایش تقاضای محصول شوند.

برای هر فناوری جدیدی، منحنی یادگیری علمی برای تعیین زمان استفاده از آن وجود دارد. در حال حاضر، در ابتدای منحنی یادگیری برای نظارت بر قندخون در خانه در افراد بدون دیابت هستیم. قبل از تصمیم برای خرید فناوری و سیستم‌های نظارت بر سلامت، باید موارد بیشتری یاد بگیریم.

این نکته نیز قابل تأمل است : «فقط به این دلیل که می‌توانید چیزی را اندازه‌گیری کنید، به این معنی نیست که باید این کار را انجام دهید.»

منبع: