آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز هست؟
آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز هست؟ متفورمین افزون‌بر اثربخشی در کنترل دیابت اثرات سودمند غیر از اینی نیز دارد. در سالیان گذشته تمایلٔ اشخاص به استفاده از آن برای بقیه مورد های اکثر شده‌هست.
آیا تا به اکنون به این اندیشه نموده‌اید که چرا به بعضی داروها لقب شگفتانگیز داده می‌گردد؟ گاهی اوقات به علت مزایای فوق‌العاده‌ای هست که یک دارو برای بیماری خاصی فراهم می‌آورد، سان مزایای انسولین برای دیابت نوع 1 و یا آنتی‌بیوتیک برای ذات‌الریه و یا امکان دارد به این علت باشد که آن دارو برای بیماری‌های گوناگون زیادی سودمند هست، سان آسپرین که اکثراً به موضوع داروی شگفتانگیز نامیده می‌گردد، چرا که می‌تواند درد را تسکین دهد، بیماری‌های قلبی عروقی را درمان و یا از آن پیشگیری کند و در ضمن از سرطان پیشگیری کند.
آیا متفورمین نیز در فهرست داروهای شگفتانگیز قرار دارد؟ در آمریکا برای درمان دیابت نوع 2 در اشخاص 10 ساله و بالاتر و اگر چه در شکل استفاده از آن به هم راه رژیم غذایی مطلوب و ورزش تأیید شده‌هست. ولی در سالیان گذشته، تمایلٔ اشخاص به استفاده از آن به قصد جلوگیری و یا درمان بیماری‌های گوناگون بقیه از عبارت پیری، بیشتر شدن یافته‌هست. بله، بیشتر شدن سن و پیری. در صورتی که این مورد درست باشد، این داروی شگفتانگیز، دست کم گرفته شده‌هست.
متفورمین چیست؟
تاریخچهٔ متفورمین به صدها سال گذشته برمی‌شود. در اروپا، گیاه دارویی Galega officinalis برای سلامت دستگاه گوارش و درمان موارد ادراری و بقیه بیماری‌ها، پرطرفدار و مورد استفاده بود. بنابراین در سال 1918، دانشمندی کشف کرد که یکی از مواد در دسترس در آن، گوانیدین، قند خون را کم شدن می‌دهد. داروهای پر گوانیدین سان متفورمین و فنفورمین برای درمان دیابت ساخته شده‌اند. ولی آنان به علت عوارض جانبی جدی ناشی از فنفورمین و کشف انسولین، دوست داشتنی خویش را از دست دادند.
متفورمین تعدادی دهه بعد دوباره کشف شد و در دههٔ 1950 به موضوع درمانی برای دیابت در اروپا تأیید شد. سال 1995 سازمان غذا و داروی آمریکا آن را برای استفاده در ایالات متحده تأیید کرد. از آن وقت به بعد، متفورمین زیادترین داروی تجویزشده برای اشخاص دیابتی هست که نمی‌توانند قند خون خویش را فقط با رژیم غذایی و ورزش کنترل کنند.
مزایای متفورمین امکان دارد خیلی جلوتر از کنترل دیابت باشد
برای چندین دهه می‌دانستیم که مزایای متفورمین جلوتر از کم شدن قند خون در اشخاص مبتلا به دیابت هست. این دارو مزایای غیر از اینی را همتا مزایای قلبی عروقی، از عبارت نرخ کمتر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را هم عرضه می‌دهد. در کنار این گاهی به اشخاص مبتلا به دیابت هم یاری می‌کند تا وزن اضافی خویش را کم شدن دهند.
متفورمین در کنار این امکان دارد برای کسانی که دیابت ندارند هم مزایایی داشته باشد. پزشکان مدت‌هاست که آن را برای درمان بیماری‌هایی خارج از مورد های تأییدشده هم تجویز می‌کنند. این مورد های عبارت‌اند از:
- پیش‌دیابت: در اشخاص مبتلا به پیش‌دیابت، قند خون بیشتر شدن یافته و بالا هست، ولی تا به حال آن‌قدر بالا نیست که به موضوع دیابت شناخته گردد. در این مورد های، متفورمین امکان دارد آغاز دیابت را در اشخاص مبتلا به پیش‌دیابت به تأخیر بیندازد یا در ضمن از آن پیشگیری کند.
- دیابت بارداری: زنان باردار امکان دارد دچار بیشتر شدن قند خون شوند که پس از زایمان به وضعیت معمولی باز می‌شود. متفورمین به کنترل قندخون در دوران بارداری در چنین شرایطی هم یاری می‌کند.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این اختلال در زنان جوان اکثر نظاره شده و در این بیماری، کیست‌های بیشتر در تخمدان‌ها خلق می‌گردد. بی‌نظمی‌های قاعدگی و موارد باروری در این وضعیت شایع‌اند. اگرچه نتایج مطالعات بالینی در این وضعیت متناقض هست، متفورمین سال‌هاست که برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک تجویز می‌گردد تا به تنظیم قاعدگی، باروری و قندخون هم یاری کند.
- بیشتر شدن وزن ناشی از استفاده از داروهای ضدروانپریشی: داروهای ضدروانپریشی، داروهای قدرتمندی‌اند که برای بیماری‌های روانی سان اسکیزوفرنی تجویز می‌شوند. یکی از عوارض جانبی متداول این داروها، بیشتر شدن قابل‌دقت وزن هست.
افزون‌براین، محققان در اکنون وارسی توانایی متفورمین در مورد های زیر می باشند:
- کم شدن خطر ابتلا به سرطان در اشخاص مبتلا به دیابت نوع 2: این مورد های در بر دارنده سرطان‌های سینه، رودهٔ برتر و پروستات هست.
- خطرات کمتر درباره زوال عقل و سکتهٔ مغزی: بعضی مطالعات درباره اشخاص مبتلا به دیابتی که متفورمین مصرف می‌کردند، نشان داده‌هست که مقدار کم شدن شناختی و زوال عقل و در کنار این سکتهٔ مغزی در این اشخاص در مقایسه با کسانی که متفورمین استفاده نمی‌کردند، کمتر بوده‌هست.
- روند آهستهٔ پیری، پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با سن و بیشتر شدن طول عمر: مطالعات نخستین نشان می‌دهد که متفورمین امکان دارد با بیشتر شدن واکنش بدن به انسولین، اثرات آنتی‌اکسیدانی و بهبود سلامت عروق خونی، روند پیری را آهسته کند و طول عمر را بیشتر شدن دهد.
از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق تحقیقات درباره متفورمین فقط در بر دارنده اشخاص مبتلا به دیابت یا پیش‌دیابت هست، معین نیست که آیا این مزایای بالقوه محدود به کسانی هست که دارای چنین شرایطی‌اند یا کسانی که مبتلا به دیابت نیستند هم امکان دارد از مزایای آن دارا شوند.
عوارض جانبی متفورمین چیست؟
مشخصات ایمنی متفورمین تماماًً نیکو هست. عوارض جانبی در بر دارنده تهوع، ناراحتی معده و یا اسهال هست. این مورد های خفیف‌اند، هر تعدادی که عوارض جانبی جدی‌تر، نادر می باشند. این مورد های نادر در بر دارنده واکنش‌های آلرژیک شدید و وضعیتی به نام اسیدوز لاکتیک، تجمع اسید لاکتیک در جریان خون هست. خطر ابتلا به این بیماری در کسانی که بیماری کلیوی قابل‌توجهی دارند، اکثر هست، پس پزشکان از تجویز متفورمین برای این اشخاص خودداری می‌کنند.
سخن پایانی
بر اساس دستورالعمل‌های فعلی دیابت، متفورمین درمان خط نخست برای دیابت نوع 2 هست. این دارو تقریباًً ارزان هست و عوارض جانبی احتمالی آن به‌نیکی شناخته شده‌هست.
در صورتی که دیابت دارید و برای کم شدن قند خون، به متفورمین احتیاج دارید، بقیه مزایای بالقوهٔ آن نه فقط مضر نیست، بلکه برای سلامتی خیلی شگفتانگیز هست. در صورتی که دیابت ندارید نیکو نقش آن در جلوگیری و یا درمان بیماری‌ها و شایدً در ضمن کم شدن سرعت پیری و بیشتر شدن طول عمر، کمتر معین شده‌هست.
درحالی‌که تحقیقات تاکنون امیدوارکننده بوده‌هست، گذشته از تأیید استفادهٔ گسترده از آن برای کسانی که به دیابت مبتلا نیستند، به شواهد قانع‌کننده‌تری احتیاج داریم. ولی برای محققان بالینی که امیدوار‌اند دارویی قدیمی را به موضوع داروی شگفتانگیز تازه مورد استفاده قرار دهند، متفورمین گزینه‌ای عالی برای آغاز به نظر می‌رسد.
منبع:
آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز هست؟ / آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز هست؟