از شرایط نگهداری عسل چه می دانید؟!
عسل طبیعی از آن دست مواد خوراکی است که تاریخ انقضاء ندارد و اگر شرایط نگهداری آن مناسب باشد، این ماده می‌تواند سال‌ها به‌صورت سالم باقی بماند. ماندگاری عسل در کنار یکی از مومیایی‌های مصر باستان نشان‌دهنده و تائید کننده این موضوع است. البته وقتی از عدم انقضا عسل بحث می‌کنیم دقیقه منظورمان عسل طبیعی خام و حرارت ندیده است. متأسفانه عسل‌های پاستوریزه به‌جای اینکه ماندگاری عسل را بالاتر ببرند، علاوه بر کاهش خاصیت، میزان ماندگاری آن را نیز کاهش می‌دهند. با توجه به این موضوع که عسل یک محصول حساس و گران‌قیمت هست و همچنین انواع مختلفی دارد، درنتیجه نحوه نگهداری از آن‌ها هم متفاوت است. به‌عنوان‌مثال شرایط نگهداری عسل طبیعی با عسل تغذیه و یا نگهداری موم عسل و یا سایر فرآورده‌های عسل متفاوت است. با ما در سنجابه همراه باشید تا این شرایط را به هم بررسی کنیم.
نکات مهم برای نگهداری عسل
برای نگهداری عسل باید شرایطی را فراهم کنیم تا بتوانیم مدت طولانی آن را نگه‌داشته و استفاده کنیم. این شرایط عبارت است از:
- ظرف مناسبی برای نگهداری عسل تهیه کنید
اولین نکته در مورد ظرفی است که عسل طبیعی را در آن نگهداری می‌کنیم. ازآنجایی‌که عسل طبیعی خاصیت اسیدی دارد به همین علت از گذشته توصیه‌شده از نگهداری عسل در ظروف فلزی خودداری کنید. تماس طولانی‌مدت عسل طبیعی با فلزات باعث اثرگذاری بر روی فلز، خوردگی آن و مخلوط شدن با عسل طبیعی می‌شود. شاید هیچ مشخصه ظاهری هم نداشته باشد؛ اما مضرات خاص خود را به همراه دارد. به‌طورکلی هر نوع ظرف دیگری از نوع ظروف شیشه‌ای، سفالی و… غیر از ظروف فلزی، برای نگهداری از عسل مناسب هستند. البته بهتر است حتماً از ظرف‌هایی استفاده کنید که درب مناسبی داشته باشند تا از نفوذ آلودگی به ظرف عسل جلوگیری کند.
- میزان رطوبت را کنترل کنید
به‌طورکلی باید از نفوذ رطوبت به عسل طبیعی جلوگیری کنید و به همین علت است که توصیه می‌شود از ظروفی استفاده کنید که حتماً درب محکم و سالمی داشته باشند. علاوه بر این، محل نگهداری عسل باید در مکانی خشک و با کمترین میزان رطوبت باشد. به یاد داشته باشید زمانی که می‌خواهید عسل را از درون ظرف خارج کنید، به‌هیچ‌وجه قاشق خیس به درون آن وارد نکنید چراکه اضافه شدن رطوبت به عسل طبیعی حتی ممکن است به کپک زدن عسل هم منجر شود. عسل به‌طور عادی کپک نمی‌زند، اما اگر به آن آب یا انواع رطوبت اضافه شود، ممکن است به‌راحتی باعث خرابی عسل ارگانیک شود.
- محیط مناسبی را ازنظر دما انتخاب کنید
برای نگهداری عسل طبیعی، لازم نیست آن را در یخچال قرار دهید؛ اما بهتر است محیطی خنک را برای نگهداری از عسل انتخاب کنید. طبیعتاً نگهداری از عسل طبیعی در مکان‌هایی که نزدیک گاز یا فر هستند، به‌هیچ‌وجه مناسب نیست. سعی کنید خنک‌ترین مکان در منزل را که رطوبت کمی نیز در آن جریان دارد را انتخاب کنید. در آپارتمان های اتاق کولر یا انباری‌های درون آپارتمانی می‌توانند گزینه خوبی برای نگهداری از عسل طبیعی باشند. کابینت آشپزخانه که در فاصله با اجاق‌گاز است نیز گزینه خوبی خواهد بود. اگر بر روی شکرک زدن عسل طبیعی حساس هستید، بهتر است آن را در دمایی زیر 10 درجه یا بالای 20 درجه نگهداری کنید که در این دما روند شکرک زدن یا متبلور شدن عسل طبیعی به‌شدت کند می‌شود. بااین‌حال برخی عسل‌های طبیعی مثل عسل اسطوخودوس درهرصورت خیلی سریع شکرک می‌زنند و این جزئی از ذات این عسل‌ها است.
نکات دیگری از نگهداری عسل
- عسل را دور از حرارت نگه‌دارید
علاوه بر اینکه دمای هوای محیط نگهداری عسل اهمیت دارد، عدم حرارت دیدن عسل طبیعی نیز مهم است. عسل نباید به‌هیچ‌وجه در معرض حرارت مستقیم قرار گیرد. این حرارت می‌تواند شعله آتش یا اجاق‌گاز باشد. وقتی در حال آشپزی با عسل هستید، به‌هیچ‌وجه ظرف عسل طبیعی را در کنار گاز نگذارید. در این صورت ممکن است چند دقیقه یا حتی چند ساعت، ظرف عسل در معرض حرارت قرارگرفته و مخمرهای درون آن فعال شوند که این کار روند تخمیر عسل را سرعت می‌بخشد و خواص عسل را نیز از بین می‌برد.
- نگذارید نور مستقیم خورشید به عسل طبیعی بتابد
نکته مهم دیگر برای نگهداری از عسل طبیعی، جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید به آن است. برخی افراد از ظروف کدر مثل سفال برای نگهداری از عسل استفاده می‌کنند تا به‌راحتی در معرض نور خورشید قرار نگیرد. بااین‌حال اگر از شیشه برای نگهداری عسل استفاده می‌کنید، مواظب باشید که محل نگهداری آنجایی نباشد که در معرض نور آفتاب باشد. حتی قرار دادن چندساعته ظرف عسل در پشت پنجره نورگیر نیز می‌تواند اثرات مخربی بر روی عسل داشته باشد.
- مواد متفرقه را با عسل مخلوط نکنید
اگر می‌خواهید ماندگاری عسلتان بیشتر شود، به‌هیچ‌عنوان مواد دیگری را با آن ترکیب نکنید. برای درست کردن معجون بهتر است مقداری از عسل طبیعی را در یک ظرف دیگر ریخته و در آن ظرف معجون خود را تهیه کنید. توجه داشته باشید که حتی زدن قاشقی که بر روی آن ذرات دیگری وجود دارد می‌تواند عمر مفید عسل را کاهش دهد یا حداقل روند شکرک زدن آن را تسریع کند. سعی کنید به این موارد خیلی بیشتر دقت داشته باشید
شکرک زدن عسل
شکرک زدن عسل یک امر طبیعی است که برای تمامی عسل‌هایی که به‌صورت خام و طبیعی هستند اتفاق خواهد افتاد اما بسته به نوع گیاه می‌تواند از چند روز تا چند سال پس از برداشت به تأخیر بیفتد. به‌طورکلی شکرک زدن عسل به گلوکز و فروکتوز موجود در عسل بستگی دارد، هرچقدر مقدار گلوکز یک عسل بیشتر باشد احتمال شکرک زدن آن نیز بیشتر خواهد بود. برای اینکه عسل شما دیرتر شکرک بزند باید شرایطی که باعث تسریع شکرک زدن عسل می‌شود را حذف کنید. این شرایط این‌گونه است که:
- عسل را در مکان‌های سرد نگهداری نکنید، سرما باعث تسریع فرآیند شکرک زدن عسل می‌شود. بهترین دما برای نگهداری عسل دمای اتاق است.
- مواد زائدی که در داخل عسل وجود دارد را از آن خارج کنید. عسل وقتی به‌صورت خام برداشت می‌شود و شما آن‌ها می‌خرید، ممکن است دارای مواد زائدی مثل موم یا حتی قسمت‌هایی از بدن زنبور باشد. همین مواد می‌توانند نقطه شروع شکرک زدن عسل باشند و بلور‌های اولیه را شکل دهند که به‌سرعت باعث شکرک زدن عسل می‌شود.
- هنگام برداشتن عسل حتماً از یک قاشق تمیز و خشک استفاده کنید، چراکه رطوبت به‌سرعت می‌تواند عسل را خراب کند و همین‌طور ورود مواد خارجی به عسل ممکن است شکرک زدن آن را تسریع کند.
اگر به هر شکل عسل شما شکرک زد و شما راغب به استفاده از عسل شکرک زده نبودید می‌توانید به روش‌هایی که توضیح می‌دهیم عسل را بدون از دست دادن خاصیت و طعم و مزه به حالت اولیه برگردانید.
برای این کار کافی است تا ظرف عسل (ترجیحاً شیشه‌ای باشد) را داخل ظرفی از آب گرم قرار دهید تا به‌مرور شکرک آن از بین برود. ظرف آب را پس از گرم شدن (همین‌که کمی گرم شود کافی است) از روی گاز بدارید و شیشه عسل را داخل آن قرار دهید. توجه داشته باشید که از حرارت دادن مستقیم عسل خودداری کنید، چراکه تمامی خواص آن از دست می‌رود. البته ممکن است عسلی که شکرک زدایی شده پس از چند روز دوباره شکرک بزند، مثلاً عسل‌هایی مثل عسل کلزا به علت اینکه گلوکوز زیادی دارد حتی بعدازاین که شکرک زدایی شد، ممکن است در ظرف چند هفته دوباره شکرک بزند.
عسل حاوی مواد مغذی همچون پروتئین، آب، انرژی، فیبر، قند و ویتامین‌ها و مواد معدنی متعددی مثل آهن، سدیم، پتاسیم، فسفر، زینک، کلسیم و منبع خوب ویتامین‌هایی چون فولات، نیاسین، ریبوفلاوین، ویتامین C و ویتامین B6 است. برای افرادی که اضافه‌وزن دارند یا مبتلابه چاقی هستند، عسل نه‌تنها ریسک اختلالات قلب و عروق را کاهش می‌دهد بلکه باعث اضافه‌وزن هم نمی‌شود. معمولاً، چربی به‌صورت منبعی استفاده‌نشده در بدن ذخیره می‌شود که حجم و وزن را زیاد می‌کند؛ اما باور بر این است که عسل می‌تواند این چربی ذخیره‌شده را به حرکت دربیاورد. وقتی این چربی‌ها برای تأمین انرژی فعالیت‌های روزانه شما بسوزد، شاهد کاهش تدریجی وزن خودخواهید بود و از مشکلات چاقی خیالتان راحت می‌شود. برخی از افراد به دلیل بالا بودن کالری عسل آن‌ها از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند درصورتی‌که ماده غذایی مقوی است که می‌تواند به شما در روند اجرای رژیم کمک کند. برای اینکه مقدار درست مصرف عسل را در برنامه غذایی خود بدانید بهتر است به سایت سنجابه مراجعه کنید تا مصرف بیش‌ازحد عسل باعث چاقی و اضافه‌وزن شما نشود.